Hoe kan de biologie ons helpen bij de overgang naar een duurzame maatschappij

Prof. dr. ir. Eveline Peeters - Vrije Universiteit Brussel

Wereldwijd is er een sterke bewustwording ontstaan van de negatieve gevolgen van een groeiende economie die sterk afhankelijk is van het gebruik van fossiele brandstoffen, o.a. voor mobiliteit en voor de productie van chemicaliën voor dagelijks gebruik, zoals bijvoorbeeld plastics. Enerzijds gaat deze levensstijl gepaard met de uitstoot van broeikasgassen als CO₂ , die bijdragen tot een dreigende klimaatwijziging. Anderzijds leidt een lineair consumptiegedrag, waarbij gebruiksvoorwerpen aan het einde van hun levensduur niet gerecycleerd kunnen worden, tot vervuiling van de leefomgeving. Bio-ingenieurs zoeken in de context van deze problematiek oplossingen in de microbiologie. Het is reeds lang geweten dat micro-organismen de interessante eigenschap hebben om organisch afval, of CO₂ zelf, om te zetten in waardevolle chemicaliën, zoals brandstoffen of biologisch afbreekbare plastics. Wanneer dit op grote schaal in bioreactoren gerealiseerd wordt, ontstaat een duurzaam proces, dat CO₂ -neutraal is en dus milieuvriendelijker. Bovendien kunnen circulaire processen gerealiseerd worden, waarbij de geproduceerde chemicaliën aan het einde van hun levensduur opnieuw gebruikt worden in een biologisch productieproces.  De gastspreker zal dit illustreren met voorbeelden, gaande van het gebruik van bacteriën voor de productie van bio-ethanol tot het gebruik van zwammen voor een nieuw type bouwmaterialen.

Maar waarom heeft de industrie de stap nog niet gezet tot grootschalige toepassing van deze duurzame alternatieve processen? Een groot probleem is dat die niet winstgevend zijn. Het verbeteren van deze opbrengsten is dan ook één van de belangrijkste doelstellingen van het nieuwe onderzoeksdomein van de “synthetische biologie”. Hierbij worden micro-organismen aan de hand van een “slimme” genetische engineering gewijzigd om te leiden tot verhoogde opbrengsten. Deze nieuwe technologie zal op een bevattelijke manier uitgelegd worden. Tot slot zal professor Peeters aandacht besteden aan de “mensen achter de wetenschap”, en een unieke inkijk geven in de dagelijkse werking van het onderzoeksteam.

Prof. dr. ir. Eveline Peeters is in 2002 afgestudeerd als bio-ingenieur in de chemie, optie milieu, aan de Vrije Universiteit Brussel en heeft in 2007 een doctoraat behaald in de bio-ingenieurswetenschappen aan dezelfde universiteit. Tijdens dit doctoraat heeft ze zich gespecialiseerd in de studie van micro-organismen die leven in extreme condities. Dit onderzoek heeft ze nadien verder uitgebouwd, o.a. door onderzoeksverblijven aan de Rijksuniversiteit van Groningen, het Pasteur-instituut in Parijs en de Universiteit van Kopenhagen. In 2014 werd ze aangesteld als docent aan het Departement Bio-ingenieurswetenschappen van de VUB en sindsdien leidt ze een team dat onderzoek uitvoert in de moleculaire en synthetische microbiologie. Dit onderzoeksteam, dat momenteel bestaat uit een tiental onderzoekers, heeft als doelstelling het genereren van fundamentele kennis over moleculaire mechanismen in micro-organismen en het omzetten van deze kennis in toepassingen waarbij micro-organismen gebruikt worden als celfabrieken voor de productie van biobrandstoffen en -chemicaliën als duurzaam alternatief voor de chemische industrie.

Presentatie van de lezing (pdf, 16,0 MB)