Het sociale brein - hoe we gedachten van anderen lezen.

Prof. dr. Frank Van Overwalle

"Mijn vriend is knap" en "Mijn moeder is angstig" zijn oordelen over mensen die we goed kennen, die vaak ook behoorlijk nauwkeurig zijn. We gebruiken oordelen over mensen om door de sociale wereld te navigeren. Maar wat gebeurt er als we informatie krijgen die tegen deze oordelen ingaat? Hoe worden oordelen in onze hersenen gemaakt? Waar zijn de hersengebieden die sociale oordelen vormen, en waar in de hersenen zitten de groepen en mensen die we beoordelen? Recent onderzoek laat zien dat de kleine hersenen ook een rol spelen in sociale cognitie. Vooral wanneer beoordelingen worden gemaakt waarin volgorde een rol speelt, zoals verhalen of gedachten over verleden en toekomst. Wat betekent dit voor sociale oordelen? Hoe grijpen de kleine hersenen in op sociale oordelen? Om het mysterie van het sociale brein te bestuderen, worden in de sociale neurowetenschappen gedragsexperimenten en geavanceerde neuro-imaging technieken zoals fMRI of TMS gebruikt om te onderzoeken welke delen van onze hersenen actief zijn tijdens bepaalde sociale en cognitieve processen. Dit vertelt ons hoe we omgaan met andere mensen, en laat de onderliggende mechanismen in onze hersenen zien. Welke mechanismen zorgen er bijvoorbeeld voor dat we ons eigen gedrag en dat van anderen begrijpen in termen van hun gedachten, intenties, interesses, karaktereigenschappen? Antwoorden op deze vragen kunnen informatie geven over een breed scala van onderwerpen, zoals gedachten lezen bij gezonde mensen (hoe spontane mensen doelen en verlangens afleiden door ze te observeren), autisme (het gebrek aan begrip van anderen) en paranoia (te veel verborgen motieven in anderen zien). Waar we informatie opslaan of verwerken kan ons veel vertellen over mogelijke effecten van hersenschade door een ongeval of een beroerte, en welke impact dit heeft op het sociale functioneren van de patiënt.

Prof. dr. Frank Van Overwalle is professor aan de faculteit Psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB). In 1987 ontving hij voor zijn doctoraat de Tobie Jonckheere-prijs van de Belgische Koninklijke Academie van Wetenschappen, Letteren en Kunsten. Hij volgde daarna een postdoc aan de Universiteit van Californië in Los Angeles (1988-1989) en werd uiteindelijk professor aan de VUB in de faculteit Psychologie. Hij werkte aan sociale attributie en sociale cognitie, paste het onderzoek van hemzelf en anderen toe op de ontwikkeling van kunstmatige neurale netwerkmodellen van sociale cognitie en schakelde uiteindelijk over naar onderzoek naar sociale neurowetenschappen met "echte" hersenen in 2005. Hij ontving verschillende beurzen van excellentie van zijn universiteit en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen over deze onderwerpen.