“Waarom zegt u niet gewoon dat u het niet weet?” Het placebo-effect en onwetendheid in de gezondheidszorg.

PROF. DR. PIETER ADRIAENS - KU LEUVEN

Onwetendheid verschijnt onder verschillende gedaanten. Sommige mensen zijn onwetend in die zin dat ze denken iets te weten, terwijl dat niet het geval is. Zulke veronderstelde kennis is nauw verwant aan domheid. Anderen zijn onwetend in die zin dat ze niet weten dat ze iets niet weten, wat neerkomt op naïviteit. De meest neutrale en fundamentele gedaante van onwetendheid is echter eenvoudigweg niet weten. In onze kennismaatschappij wordt niet weten vaak als probleem beschouwd. Als kennis macht is, zoals Bacon beweerde, dan is onwetendheid een gebrek. Het wekt dan ook weinig verbazing dat velen onder ons moeite hebben om onwetendheid (als niet weten) te erkennen en te aanvaarden. Dat is a fortiori het geval voor mensen die de rol van expert of autoriteit vervullen, zoals artsen. De Franse filosoof en psychoanalyticus Jacques Lacan beschreef de rol van de psychotherapeut ooit als le sujetsupposé- savoir – het subject dat verondersteld wordt te weten. In de lezing wordt gepoogd om onwetendheid (als niet weten) te herwaarderen, onder meer als opening naar nieuwe kennis.

Prof. dr. Pieter Adriaens is hoofddocent aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven, waar hij doceert over de geschiedenis en filosofie van de wetenschappen, en over de relatie tussen mensen en andere dieren. Hij is co-auteur van een recent boek over wetenschap en homoseksualiteit ‘Of Maybugs and Men. A History and Philosophy of the Sciences of Homosexuality’ (The University of Chicago Press, 2022). Samen met enkele gelijkgezinden richtte hij het Leuven Centre for Health Humanities op, dat tal van activiteiten organiseert. Ten slotte is hij organisator van het jaarlijkse Feest van de Filosofie (in samenwerking met STUK en 30CC) en de jaarlijkse Zomerschool van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte.