Van Gent tot Yuste. Karel V: titaan, kemphaan of Europeaan?

PROF. DR. JAN VAES

Dankzij de inspanningen van zijn voorouders erfde Karel V (1500-1558) een rijk waar de zon nooit onderging: de Bourgondische Nederlanden waarvan hij de eenmaking voltooide, de Spaanse kronen met hun Italiaanse en koloniale bezittingen in de Nieuwe Wereld en in Azië. Karel werd ook keizer van het Heilig Roomse Rijk der Duitse Natie. In die hoedanigheid bezocht hij zelfs Kuringen (Hasselt). De culturele uitwisseling tussen zijn erflanden was een logisch en boeiend gevolg. In al zijn Europese gewesten trachtte hij een centraliserende politiek door te voeren tot ergernis van centrifugale krachten die zijn streven dwarsboomden. Zijn territoriale aspiraties, gericht op de renovatie van een christelijk eenheidsrijk, leidden tot een reeks oorlogen. Zelfs pauselijk Rome bleef niet gespaard. Karel V werd ook geconfronteerd met kwelduivels zoals Luther en de Ottomanen. Karel nam de wind uit de zeilen van de Hanzesteden die een oubollige economische politiek voerden. Zuid-Duitsland en Lombardije profiteerden hiervan en Antwerpen kende een ongekende bloei ten nadele van Brugge, ook in de kunsten. Moegestreden trok hij zich uit het publieke leven terug. Zijn erfenis ging niet verloren: ze werd verdeeld onder de Spaanse en Oostenrijkse Habsburgers, twee dynastieën die nog eeuwenlang Europa zouden kleuren en domineren.

Prof. dr. Jan Vaes promoveerde in 1987 tot doctor in de Oudheidkunde en Kunstgeschiedenis aan de KU Leuven. Hij studeerde aan de KU Leuven Oude Geschiedenis. Hij was er wetenschappelijk medewerker en werd gastprofessor geschiedenis en cultuurgeschiedenis aan de UCLL. Voor zijn onderzoek over vroegchristelijke architectuur in Italië werd hij in 1991 laureaat van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België. Hij gaf en geeft nog steeds talrijke lezingen en publiceerde in binnen- en buitenland, zoals het standaardwerk ‘De graven van Loon’. Hij was curator van verschillende historische tentoonstellingen. Hij is een graag geziene spreker voor de Davidsfonds Academie. Voor de Seniorenuniversiteit UHasselt begeleidde hij reizen naar Loons Beieren, Noord-Italië en Oostenrijk.