Maar waarom is het fout? Over taaladvies en argumentatie.

DR. MARTEN VAN DER MEULEN - DE NEDERLANDSE TAALUNIE

‘Groter als. Meest grote. De meisje die. Hele mooie.’ Voor veel sprekers van het Nederlands zijn dit voorbeelden van taalfouten: taalvormen die, hoewel ze voorkomen in gebruik, volgens hen niet thuishoren in de standaardtaal. Zulke vormen roepen veel weerstand op, en er wordt dan ook veel over taalfouten geschreven in boeken, tijdschriften, krantenartikelen en zelfs toneelstukken. Tegenwoordig staat taaladvies in boeken als de Schrijfwijzer en de Vraagbaak Nederlands, en op websites als taaladvies.net. Je komt het zelfs tegen in de Hollywood Series! Taaladvies dat zich speciaal richt op de vormen waar variatie wordt afgekeurd, bestaat al meer dan honderd jaar. Hoe het zich in die tijd heeft ontwikkeld, daar is verrassend weinig over bekend. Zelfs taalwetenschappers voelden lange tijd schroom om het onderwerp zelfs maar aan te pakken. Zo groot is de afkeer van de fouten. We hebben daardoor nog steeds weinig antwoord op allerlei fundamentele vragen rond taalfouten. Blijft taaladvies altijd hetzelfde? Hoe gaan taaladviseurs eigenlijk met taalfouten om? Hoe beargumenteren zij hun standpunten? In deze lezing vertelt dr. Marten van der Meulen over zijn promotieonderzoek, dat zich richtte op de geschiedenis van taaladvies en de relatie tussen taaladvies en taal werkelijkheid. Aan de hand van allerlei voorbeelden laat hij zien hoe scherp, grappig en soms onzinnig taaladvies kan zijn. Hij gaat uitgebreid in op de ontwikkelingen en trends in taaladvies, kijkt naar de verschillende manieren waarop je met taalvariatie kunt omgaan, en legt uit hoe argumentatie wel én niet werkt wanneer je probeert taalfouten te veroordelen. Aan het eind van de lezing zul je haast blij zijn dat mensen taalfouten maken: ze zijn namelijk fascinerend!

Dr. Marten van der Meulen heeft een Research Master in Taalwetenschap in 2015 behaald aan de Universiteit Leiden. Zijn doctoraatsonderzoek betreft de relaties tussen taaladviezen en taalgebruik in Nederland na 1900, hij promoveerde in 2023 op een proefschrift over taalnormen en taalgebruik in Nederland aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij werkt deeltijds als beleidsadviseur voor de Taalunie en schrijft columns voor lage landen. Zijn meest recente boek heet ‘Het geheime leven van taalfouten.’ (2024). Hij heeft een indrukwekkende lijst van wetenschappelijke publicaties. Naast zijn studie en werk als docent communicatie studeerde hij van 2003-2008 klassieke klarinet aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en trad hij op als klarinettist.