De saxofoon, een Belg in de wereld.
Dit event is reeds afgelopen
KURT BERTELS - LUCA SCHOOL OF ARTS
Ondertussen is het al meer dan 180 jaar geleden dat de Belgische instrumentenmaker Antoine-Joseph (Adolphe) Sax (1814-1894) een ware revolutie in het internationale muziekveld veroorzaakte. Deze uitvinder van nieuwe instrumentenfamilies als de saxofoons, saxhoorns en saxotromba’s, hertekende het instrumentenlandschap in de negentiende eeuw. Als jonge knaap experimenteerde Sax al op jonge leeftijd in het instrumentenatelier van zijn vader en legde hij zich toe op het bespelen van de klarinet en de dwarsfluit.
In het atelier koesterde hij het plan om een instrument te ontwikkelen dat alle orkestinstrumenten zou kunnen verenigen, een instrument met het zachte timbre van een strijkinstrument, maar met het kleurenpalet en de projectie van blaasinstrumenten. Deze “stem van Sax”, beter bekend als de saxofoon, stelde Sax voor het eerst officieel voor tijdens de Industriële Tentoonstelling in Brussel van 1841. Sax kreeg maar weinig erkenning in eigen land en week uit naar Parijs. De Franse generaal de Rumigny zag in hem de geschikte persoon om mee de Franse militaire muziekkapellen te hervormen en van betere instrumenten te voorzien. In Parijs, de Europa’s culturele hoofdstad van die tijd, laat Sax zich al gauw omringen door vooraanstaande personaliteiten en kunstenaars. Ondanks veel rivaliteit weet hij als geen ander aan de hand van uitgekiend ondernemerschap zijn saxofoon op de internationale kaart te zetten. Uit steun voor de uitvinder zetten componisten zich in om de eerste saxofoonmuziek te schrijven en ook de eerste vormen van saxofoononderwijs dringen zich op. Vanuit een internationaal perspectief brengt Kurt Bertels met zijn lezing-concert een historisch overzicht van de saxofoon. Hierbij staat hij stil bij de uitvoeringspraktijk van saxofoons uit de negentiende eeuw tot vandaag. Ook denkt hij na over hoe mecenaat, de transnationale mobiliteit van saxofonisten, en de relatief onbekende prominente rol en verwezenlijkingen van vrouwelijke saxofonisten uit het verleden, de toekomst van de saxofoon mee hebben verzekerd.
Dr. Kurt Bertels studeerde klassieke saxofoon aan het Koninklijk Conservatorium Brussel. Als solist en als lid van kamermuziekensembles als het Kugoni Trio, Anemos Saxofoonkwartet en Duo Eolienne concerteert hij en werkt hij mee aan cd-, radio-, en televisieopnames in binnen- en buitenland. Hij werkt intensief samen met hedendaagse (Belgische) componisten en gaf al meer dan 50 compositieopdrachten. In 2012 ontving hij de UBC-medaille en in 2018 de Fuga Trofee van de Unie van de Belgische Componisten. Als onderzoeker focust Bertels op de negentiende- en vroeg twintigste-eeuwse saxofoonpraktijk waarbij hij zich concentreert op de transnationale mobiliteit van de saxofoon en de uitvoeringspraktijk van vrouwelijke saxofonisten. In 2020 behaalde Kurt Bertels zijn doctoraat in de Kunsten aan de Vrije Universiteit Brussel en het Koninklijk Conservatorium Brussel met zijn proefschrift over de Brusselse saxofoonklas (1867-1904). Naast wetenschappelijke en vulgariserende artikelen publiceerde hij zijn monografie ‘Een ongehoord geluid (ASP Editions, 2020)’ en stelde zijn historisch geïnformeerde saxofoonpraktijk voor aan de hand van twee cd’s. Als hoofdredacteur publiceerde hij de eerste wetenschappelijke studie over de Belgische componist Paul Gilson: ‘Paul Gilson (1865-1942). Een Brusselse componist van de wereld (ASP Editions, 2023)’. Momenteel werkt hij als postdoctoraal onderzoeker aan LUCA School of Arts Campus Lemmens. Hij is lid van de Jonge Academie (Koninklijke Vlaamse Academie van België voor wetenschappen en kunsten) en redactielid van het wetenschappelijke tijdschrift ‘The Saxophone Symposium’.
